Amsterdam-Noord in de vorige eeuw
Deel 7 van 18 ADWV
Door: Albert van der Vliet (†)
ADWV voetbalt in oprichtingsjaar 1912 op de sloepenwerf van Gijs de Vries Lentsch. Op dat terrein stonden twee molens, de Eendracht en de Vrede. De Eendracht is in 1910 afgebroken en de Vrede doet nog dienst als kleedkamer van DWV. De molens verdwijnen op den duur uit Nieuwendam en de scheepswerven ook.
Rond de Buikslotermeerpolder lag de Buiksloter Ringvaart. De bewoners van de Buikslotermeerdijk hadden de vaart voor de deur liggen. Halverwege de dijk lag de grens van Buiksloot en Nieuwendam. Langs de Grote Die in Nieuwendam hield de dijkbebouwing op en de Ringvaart liep door in noordoostelijke richting. Niet ver van de Grote Die lag boerderij Molenwoud, ten noorden van de Ringvaart. Tegenover de boerderij stond een oude molen, ten zuiden van de vaart. Deze molen was al bekend in 1627 en werd vanaf 1722 de Pauw genoemd. In 1934 is de Pauw afgebroken.
De naam Molenwoud verwijst naar het uitzicht dat de boerderij had op zestien molens die waren gelegen in en rond Nieuwendam. De Pauw was een korenmolen, die meel maalde voor de bakkers in Buiksloot en Nieuwendam. Houtzaagmolens zaagden houten planken, waar de scheepswerven in Nieuwendam gebruik van maakten.
In 1900 zijn er al vier van de zestien molens verdwenen. De windmolen raakt in verval door de opkomst van de stoommachine. Poldermolens worden vervangen door elektrische gemalen. Scheepswerven maken steeds minder gebruik van hout en schakelen over op ijzer als materiaal om boten van temaken. In Noord staat tegenwoordig alleen nog krijtmolen d’Admiraal fier overeind langs het Noordhollandsch Kanaal, naast kinderboerderij de Buiktuin.
Houtloodsen
Houtzaagmolens de Eendracht en de Vrede stonden op de grens van Buiksloot en Nieuwendam, op het gedeelte van de Buikslotermeerpolder ten zuiden van de Ringvaart en ten noorden van de Waterlandsche Zeedijk van Buiksloot en Nieuwendam. De Eendracht is gebouwd in 1889 en werd alweer gesloopt in 1910. Mogelijkerwijs heeft Gijs de Vries Lentsch het molenterrein met houtloodsen overgenomen om er een sloepenwerf te beginnen. De op één na oudste zoon van de scheepsbouwfamilie is dan 31 jaar. In 1912 wordt ook molen de Vrede ter amotie, voor de sloop, geveild. Ook die molen beschikt over houtloodsen die een scheepswerf goed kan gebruiken.
De Vrede was gebouwd in 1720. Een kaart uit 1868 vermeldt dat de Vrede in dat jaar een kruitmolen was. Molens wisselden wel vaker van functie. Molen de Hoop aan de Kleine Die werd in 1698 verbouwd van houtzaagmolen naar pelmolen. In 1756 deed de molen dienst als loodwitmolen en vanaf 1830 was de Hoop weer pelmolen. Eind 19de eeuw werd de molen opnieuw omgebouwd tot houtzaagmolen. De Hoop is in 1916 gesloopt, na de watersnood in dat jaar.
Het Molenpad, tegenwoordig het Nieuwendammer Molenpad geheten, leidde en leidt nog steeds naar een hoge, houten voetbrug. Over de brug stond molen de Hoop en daar lag ook de scheepswerf van K. Bakker. Een vergelijkbare houten voetbrug, maar dan groter, lag over de Buiksloter Ringvaart en verbond de Buikslotermeerdijk met de sloepenwerf van Gijs de Vries Lentsch.
De Vrede is niet meteen in 1912 gesloopt, want voetbalvereniging DWV heeft de molen in 1913 nog gebruikt als kleedkamer. De scheepswerf is eind jaren twintig onteigend omdat in 1930 op dat terrein een begin werd gemaakt met de aanleg van Tuindorp Buiksloot (Blauwezand).
De oprichters van DWV hadden een terrein gehuurd op de werf van Gijs de Vries Lentsch. Dat werd in 1912 het eerste veld van de Nieuwendammmer voetbalclub. Er werden aanvankelijk alleen vriendschappelijke wedstrijden gespeeld op het DWV-veld bij molen de Vrede.
In het seizoen 1913-1914 doet DWV voor het eerst mee aan de competitie van de NHVB, de Noord-Hollandse Voetbalbond. Nog voor de start worden drie Buiksloters lid van DWV: Jan Mol, Rijk Roele en Dirk Swart. Dirk is de zoon van Maarten Swart, de eigenaar van het stationskoffiehuis op de Buiksloterdijk. Swart wordt meteen de trainer van het elftal. Maar de training houdt niet veel meer in dan op doel schieten, zo weet Loek Bertels te melden in zijn boek over de geschiedenis van DWV.
Fanfarekorps
Het veld bij molen de Vrede blijkt slecht bespeelbaar en daarom moet DWV al na een jaar uitkijken naar een nieuw terrein. Dat wordt gevonden bij weduwe de Wit en haar zoons Krijn en Arie. De familie de Wit heeft een boerderij aan de Buikslotermeerdijk ter hoogte van de huidige Nieuwe Leeuwarderweg. Het veld grenst aan de tegenwoordige accommodatie van DWV, sportpark Elzenhagen. Vele handen maken het weiland speelklaar door greppels te dichten en hobbels in de wei te verwijderen. Er wordt ook een kleedlokaal in elkaar getimmerd.
Op zondag 2 november 1913 wordt het gloednieuwe veld ingewijd met een vriendschappelijke wedstrijd tegen EVC uit Edam. DWV wint met 7-0. Om de nieuwe accommodatie en de overwinning te vieren, hossen spelers en supporters achter het Waterlandsche Fanfare Corps aan, door Buiksloot en Nieuwendam.
In 1914 is het alweer feest want DWV wordt kampioen van de tweede klasse van de NHVB. Na een verloren promotiewedstrijd tegen Wormerveer mag DWV toch toetreden tot de uitgebreide, hoogste klasse van Noord-Holland. In 1915 wordt DWV keurig derde. Er zijn ook al een tweede en derde elftal, die beide ongeslagen kampioen worden. En dan te bedenken dat DWV nog maar drie jaar bestaat.
>> Ga verder naar deel 8: DWV verdwijnt in de golven (1916)
Overzicht alle 18 afleveringen Amsterdam Noord in de vorige eeuw
Dit artikel over ADWV is ook opgenomen is ons overzicht over DWV
Bronnen:
1. Loek Bertels. Negentig jaar DWV, 1912-2002; van Nieuwendammer dorpsclub tot toonaangevende amateurvereniging. Een uitgave van DWV, oktober 2002.
2. Mr. J.H. van den Hoek Ostende. De molens van Amsterdam in oude ansichten deel 3.
3. www.atlas1868.nl
© 2011-2012 Albert van der Vliet. †
Op deze publicatie berust auteursrecht. Niets uit deze publicatie mag op enigerlei wijze worden gepubliceerd zonder voorafgaande toestemming van de nabestaanden Albert van der Vliet.
