In de negentiende eeuw heeft Amsterdam telkens kleine stukjes buitendijks gebied ingepikt. Buiksloot -toen nog dijkdorp- was een gemeente ten westen van het Noord-Hollandskanaal, van het IJ tot de Meerweg, nu de Buikslotermeerdijk. In 1907 bood de toenmalige burgemeester Pieter Olij zijn gemeente Buiksloot al aan Amsterdam aan. Hij schrijft ‘Buiksloot is reeds een buitengebied van Amsterdam.’
‘Ons Amsterdam’ van december 2020 gaat bijna in zijn geheel over de grootste gebiedsuitbreiding die Amsterdam heeft meegemaakt. De stad werd op 1 januari 1921 bijna vier keer zo groot door annexatie van Buiksloot, Nieuwendam, Sloten, Ransdorp en Watergraafsmeer, tot die tijd afzonderlijke gemeenten. De annexatie was feitelijke onvermijdelijk. Tussen 1914 en 1920 lag de ontwikkeling van Buiksloot op het gebied van woning- en wegenbouw helemaal stil. Harde actie van verzet tegen annexatie bestond zegge en schrijve uit één brief van de Vereniging Plaatselijk Belang Buiksloot. De beslissende klap kreeg het verzet te verduren door de watersnoodramp van januari 1916.
Waterlandse Zeedijk
Infographic Eva Janssen
De dijk die rondom Waterland het soms onbetrouwbare water van de Zuiderzee moest tegenhouden kreeg de naam Waterlandse Zeedijk. Ook de Nieuwendammerdijk, Buiksloterdijk en Oostzanerdijk maakten deel uit van dat verdedigingswerk. Maar in het rampjaar 1916 was dit lint van dijken niet bestand tegen het opstuwende water van de Zuiderzee. Het was een van de ergste overstromingen in Noord-Holland. Historicus Janna Toepoel: ‘Veertig huizen werden compleet weggeslagen, honderden koeien, kippen en schapen verdronken en tientallen Buikslotenaren moesten hun woningen ontvluchten.’ Dit drama maakte aan alle verzet tegen annexatie een eind. De florissante tijd van Buiksloot was voorbij en het dijkdorp werd deel van Amsterdam. Ikzelf herinner me een huis aan het begin van de Waddendijk, waar op de gevel een streep was aangebracht met de tekst dat het water in 1916 die hoogte had bereikt. Imposante streep! Pas de Afsluitdijk uit de dertiger jaren van de twintigste eeuw kalmeerde de getijden en het wassende water.
Ook de Zuiderdijk oostelijk van het Noord-Hollandskanaal maakte deel uit van het lint van dijken tegen het water. Ga maar na: de dijk was een aftakking van de Nieuwendammerdijk naar het zuiden tot aan het IJ. Wanneer is de naam veranderd? Dat is volgens het Algemeen Handelsblad gebeurd in 1923 op voordracht van B&W. Zij schrijven: ‘Voorts zullen aan de straten en wegen, hieronder vermeld de volgende namen worden gegeven: oostelijk van het Noordhollandsch Kanaal en het Volewijkspark – tevoren bekend als Oostelijke Kanaaldijk – loopend van de sluizen Willem III tot de Meeuwenlaan nabij den Waterlandschen dijk: Adelaarsweg.’ Het is een raadsel waar de naam Zuiderdijk vandaan komt, want de dijk lag oostelijk en niet zuidelijk.
© 2024 Dick de Scally. Op deze publicatie berust auteursrecht.
Overzicht alle afleveringen “Het park en wij“.
Dick maakt deze serie geheel op eigen titel.
Reageren op Spelling van het NHK? Voor nu kunt u contact met de redactie opnemen via de link onderaan de website.
Wij sturen dan uw mail door naar Dick.
Op de hoogte blijven van toekomstige artikelen in deze serie?
Schrijf u dan in op de nieuwsbrief
Gerelateerd:
Amsterdam Noord De dijken rondom
