In Tuindorp Oostzaan, waar ik opgroeide, was NDSM altijd dichtbij. Veel mensen uit Tuindorp werkten op deze scheepswerf en dichtbij ons huis konden we de bedrijfshallen en scheepskranen in de verte duidelijk zien. De NDSM hoorde bij Tuindorp en als er een schip van de helling liep gingen vele bewoners kijken naar zo’n gebeurtenis, waarbij ook de dorpsharmonie meestal van zich liet horen om de feestvreugde vergroten.
Pas toen ik na de lagere school verder ging leren op De Bazelschool in Noord ontdekte ik dat daar in de directe omgeving, aan het IJ en langs de Meeuwenlaan, een andere enorme scheepswerf lag: de Amsterdamse Droogdok Maatschappij. Daar lagen altijd in gigantische droogdokken enorme zeeschepen die hersteld of groter gemaakt moesten worden. Het bedrijf domineerde door zijn omvang de noordzijde van het oostelijke havengebied. Toen Tuindorp Oostzaan in 1960 overstroomde, doordat een dijk van Zijkanaal H brak, kwamen onder meer de medewerkers van de ADM de getroffen bewoners hulp verlenen.
Nu ik de oude foto’s vanaf het water en vanuit de lucht bekijk kom ik onder de indruk van de impact van deze scheepswerf. De relatief beperkte ruimte was door de bouwers zeer efficiënt ingedeeld, waardoor de enormiteit van de dokken en schepen voor de toeschouwer overdonderend was.
De scheepswerf was tussen 1877 en 1985 actief op het gebied van reparatie, verbouwing en machinebouw. Het bedrijf werd opgericht op initiatief van de Stoomvaart Maatschappij Nederland en werd in 1878 gevestigd op een aangekocht terrein aan de noordelijke oever van het IJ waar een jaar later het eerste dok verscheen. Al in 1884 kon het terrein van de werf uitgebreid worden en werd een droogdok van nabij gelegen bedrijf aangekocht worden.
Door de opening van de Middensluis in IJmuiden in 1896 kon Amsterdam grotere schepen ontvangen en de ADM een nieuw en groter droogdok bestellen.
In 1944 werd een droogdok met daarin een Italiaans schip door de Duitse genie tot zinken gebracht. Het kon na de oorlog gelicht en hersteld worden. Vanaf 1950 heeft de ADM ook vijftien jaar lang nieuwe schepen gebouwd, maar daarmee werd in 1965 gestopt en richtte de scheepswerf zich weer op scheepsreparatie.
De werf in Amsterdam Noord had onvoldoende uitbreidingsmogelijkheden en kocht in 1960 een stuk grond in het westelijk havengebied waar een tweede dok werd gebouwd. De oude werf werd voortaan ‘Werf Noord’ genoemd, de nieuwe de ‘Werf Westhaven’. Door buitenlandse concurrentie en economische teruggang moest de ADM in 1978 de werf sluiten en moest toen met de NDSM fuseren. Ook deze combinatie was geen lang leven beschoren en werd in 1985 failliet verklaard.
Zo eindigde de glorierijke geschiedenis van twee enorme scheepswerven van internationale allure. Talloze schepen hadden hier in de droogdokken gelegen of waren er van de helling gelopen. Er waren vele schepen bij die alle wereldzeeën hadden bevaren.
De geschiedenis van de ADM is in de literatuur en media nogal onder gesneeuwd door wat er later op het terrein van de voormalige scheepswerf plaatsvond. Het gebied van de vroegere NDSM onderging ook een metamorfose, maar de geschiedenis van deze werf is veel beter bewaard gebleven. De ADM verdient het om ook een of meer mooie publicaties over het verleden van deze boeiende werf te krijgen.
© 2019 Ruud Borman. Op deze publicatie berust auteursrecht. Zie Colofon.
Overzicht alle afleveringen Amsterdam-Noord van Y tot stadsdeel.
Ruud maakt de series geheel op eigen titel.
Reageren? U kunt contact met de redactie opnemen via de link onderaan de website. Wij sturen dan uw mail aan Ruud Borman door.
Op de hoogte blijven van toekomstige artikelen in deze serie?
Schrijf u dan in op de nieuwsbrief
