We waren een gemiddeld arbeidersgezin, wonende op een bovenhuis aan de Wingerdweg in Amsterdam- Noord. In onze huiskamer stond een zwarte kachel die op kolen brandde. In de winter gloeide de kachel en gaf een rood schijnsel door de mica plaatjes. Van energiebeheer was nog geen sprake. We waren blij met een dak boven ons hoofd en een beetje warmte.
De ramen van ons bovenhuis waren schuiframen. Die hingen aan twee touwen en het raam kon in de zomer omhooggetrokken worden voor wat frisse lucht. Ook kon je lekker op de vensterbank leunen en naar buiten kijken. Door deze constructie betekende het wel dat er rond deze ramen nog al wat kieren zaten. In een koude winter werd dit met veel vindingrijkheid opgelost door er kranten tussen te klemmen of er voor te leggen. Dat hielp maar was beslist niet optimaal. Het was beslist waar dat de winters in die tijd kouder waren dan tegenwoordig met als uitschieter de winter van 1963/64.
Een keer per week gingen wij voor de kachel in de tobbe. Dat was altijd op de vrijdagavond. Mijn oudste broer en zusters gingen in die tijd al naar het badhuis in Disteldorp. De tobbe was echter voor mijn twee jaar oudere broertje en mij nog groot genoeg. Als kleine jongetjes konden we er bijna languit in liggen. Het water werd in de waterketel en pannen op de fornuis opgewarmd.
Mijn oudere broertje mocht altijd als eerste in de tobbe en ik als jongste was dus helaas altijd de laatste. Het water was dan al wat afgekoeld en ook niet meer het schoonst. Soms werd er voor mij nog een extra keteltje warm water opgewarmd. Na afloop zaten we in onze pyjama’s nog even voor de kachel na te genieten en keken door de mica ruitjes naar de rode vlammetjes. Later, toen we een tv hadden, mochten wij na de tobbe nog even kijken naar Willem O. Duys met de goudvis die ook op vrijdag in bad ging.
Daarna moesten mijn broer en ik naar bed. Als jongetje heb mij altijd afgevraagd of de goudvis van Willem O. Duys dan ook weer uit zijn kom gehaald werd en met Willem mee naar huis ging. In ieder geval was het water de volgende week wel weer helder. Later hebben mijn broertje en ik ook een goudvis gehad maar die kreeg op zeker moment witte stippen omdat het water te warm was maar ik zweer dat dit niet kwam omdat we de goudvis op vrijdagavond lieten rondzwemmen in de tobbe.
Toen ik wat ouder werd, kregen we van de woningbouwvereniging een douche op één van de slaapkamers. Dat was een badcel van pakweg één vierkante meter. In de keuken hing inmiddels een geiser met een aftakking naar de badcel. Bijzonder was dat de geiser geen afvoer had. De afgewerkte gassen kwamen dus vrij in de keuken. De gevaren van koolmonoxide en kooldioxide waren in die tijd nog niet bekend. Die kennis kwam pas later. De gehele familie heeft het echter overleefd.
De zwarte kachel met de mica ruitjes moest in de winter natuurlijk wel branden. Wij hadden op onze veranda (balkon aan de achterkant van de woning) een grote groene kolenkast. Een keer per jaar, vlak voor de winter kwam de kolenboer. De kolenboer kwam met een paar sterke mannen die de grote zware zakken kolen op hun rug de trap op sjouwden om deze vervolgens door de keuken op de veranda in de groene kolenkist te storten. In principe moest deze voorraad genoeg zijn voor de gehele winter maar met koude winters raakte de voorraad kolen wel eens op.
Dat gebeurde meestal aan het einde van de winter. Als het dan koud was dan werden mijn broertje en ik erop uit gestuurd om een paar kleine zakken briketten op te halen bij kolenboer op de Papaverweg. Dat waren zakjes van ongeveer 6 kilo en voor ons nog net te tillen en achterop mee te nemen op de fiets. Dat was dan weer voldoende voor een paar dagen.
Zuinigheid was belangrijk want een zakje kolen kostte verhoudingsgewijs veel meer dan de bulkpartij die aan het begin van de winter werd geleverd. Toch heb ik geen herinneringen dat wij het echt koud hebben gehad.
Bekijk alle afleveringen herinneringen Harry van Santen de Hoog
© 2021 Harry van Santen de Hoog. Op deze publicatie berust auteursrecht.
AmsterdamNoord.com De Kolenboer
