Mijn vader heeft een groot gedeelte van zijn werkzaam leven tot aan de neergang van het bedrijf bij de Kromhout Motorenfabriek in Amsterdam Noord gewerkt. Kromhout was in die tijd in Amsterdam een wereldberoemd bedrijf. Zij maakten motoren voor grote schepen maar na de oorlog reden er in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag zelfs vele Kromhoutbussen met kromhout motoren rond.
Mijn vader was metaalbewerker. Een echte vakman. Hij kon met passie vertellen over de Kromhout. Hij was trots dat hij deel uitmaakte van dat bedrijf. Ikzelf herinner mij nog lijn K de bus met een Kromhout motor die rond het station reed. Toen ik heel jong was, kon je voor twee centen naar de andere kant van het Centraal Station. Naast de buschauffeur was een verhoging en waarschijnlijk zat daar de motor onder. In ieder geval zat er glimmend plaatje op waar de naam Kromhout op pronkte. Ook stond er een vierkant glazen bak op waar je de twee centen in moest deponeren. Als de bus ging rijden dan klonk er een zwaar ronkend geluid dat typerend was voor de motoren van Kromhout.
Mijn vader werkte er tot de ondergang van het bedrijf in 1966. Toen werd Kromhout onderdeel van Stork. Mijn vader kon aan de gang bij Groenpol. Hij heeft daar tot aan zijn pensioen gewerkt. Eerst fietste hij bijna 42 jaar op via Buiksloot en de Meeuwenlaan naar de Ketelstraat waar Kromhout Motorenfabriek gevestigd was.
Daarna heeft hij nog zeven jaar bij Groenpol gewerkt en moest naar de andere kant van Noord fietsen. Hij was er trots op dat hij totaal 49 jaar gewerkt had. Ondanks dat hij trots was, zei hij wel vaak tegen ons (zijn kinderen) dat je beter op kantoor kon werken want daar kreeg je geen vuile handen en daar werkte je minder uren en had je ook nog een beter loon. Als het fabriekspersoneel al een natte rug had omdat ze uiterlijk half acht ‘s morgens moesten inklokken, begon het kantoorpersoneel een uur later. Op dit punt heeft mijn vader zijn zin gekregen. Uiteindelijk hebben mijn broers en zussen allemaal een carrière op kantoor gehad en dat is uiteindelijk de verdienste van mijn vader geweest.
Wat ik mij verder kan herinneren van de Kromhout? Toen ik nog een kleine jongen was, werd er zes dagen per week dus zelfs op zaterdag gewerkt. Volgens mij werkte mijn vader tweeënvijftig uur per week. Dat stond bijna gelijk aan slavenarbeid. Zoiets kunnen wij ons in deze tijd niet meer voorstellen. En als mijn vader moe en smerig van de fabriek thuis kwam, had hij toch ook nog de energie om allerlei dingen in en om het huis te repareren. Een lekke band, een nieuwe ketting op een fiets omdat die gebroken was, het huis schilderen enz. en dan had hij ook nog een grote groentetuin op de dijk van het Noordhollands Kanaal die hij vanaf het vroege voorjaar tot in de winter moest bijhouden. Petje af.
Een keer per jaar kwamen wij, de familieleden van de werknemer ook in de fabriek. Dan werden wij gratis “doorgelicht” zoals mijn vader dat noemde. Het betrof een röntgenologisch onderzoek om te kijken of de familieleden soms tbc (tuberculose) hadden opgelopen. Omdat tbc in die tijd nog veel voorkwam en zeer besmettelijk was, was dit een service van het bedrijf, zullen we maar zeggen. Maar natuurlijk was het ook eigenbelang. Je moest er als bedrijf niet aan denken dat bij een werknemer tbc werd geconstateerd. Als dat om zich heen zou slaan dan kon het tot een kaalslag onder de werknemers leiden.
Als de dag van de “doorlichting” was aangebroken dan liepen we door de fabriekshal naar de afdeling waar de röntgenapparatuur tijdelijk opgesteld stond. Het lawaai wat ons bij binnenkomst in die fabriekshal tegemoet kwam, was oorverdovend. Stampende machines en geluid van snerpend metaal. Gelukkig mochten wij na ongeveer een kwartier weer weg uit die kakofonie van geluid maar mijn vader was daar dagelijks (met al die andere arbeiders) minimaal negen uur aanwezig en dat dan ook nog eens meer dan veertig jaar vanaf ongeveer zijn veertiende jaar.
Achteraf begrijpen wij wel waarom hij doof is geworden. Hoewel wij in het begin wel eens gedacht hebben dat hij Oost- Indisch doof was. Tegenwoordig kan ik mij heel goed voorstellen dat je je in zo’n omgeving probeert af te sluiten van al het lawaai in de fabriek en is het er misschien wel ingesleten dat hij er thuis bij de familie ook wel eens met zijn gedachten niet bij was. Misschien kon hij thuis het knopje niet altijd vinden “om zichzelf weer aan te zetten”.
Later toen mijn vader met pensioen was gegaan, bleek echter dat hij echt doof was. Hij kreeg uiteindelijk een gehoorapparaat maar als het lawaai op bijvoorbeeld een verjaardag te veel werd dan kon hij het gesprek niet volgen. Dan zette hij stiekem zijn gehoorapparaat uit en keek tevreden om zich heen. Als hem wat gevraagd werd, glimlachte hij minzaam. Op den duur kregen wij door dat als hij zo glimlachte hij het gesprek niet had kunnen volgen.
Toch heb ik altijd het gevoel gehad dat hij een tevreden mens was. Hij had niet veel nodig om tevreden te zijn. Het enige wat hij zich al die jaren permitteerde was wekelijks een pakje lichte Sterling shag met vloeitjes. Soms moesten mijn broer en ik dat halen bij de Sigarenhandel aan het eind van de Wingerdweg. Soms dronk hij een flesje bier, Oud Bruin. Dat waren wel ongeveer zijn grootste uitspattingen. Maar ondanks dat hij langdurig in een zeer ongezonde omgeving heeft gewerkt, is hij toch 84 jaar oud geworden. Ik moet het nog zien te worden.
Dit is een bewerking uit het boek “Herinneringen Van Een Doodgewone Jongen Uit Amsterdam Noord“.
Bekijk alle afleveringen herinneringen Harry van Santen de Hoog
© 2023 Harry van Santen de Hoog. Op deze publicatie berust auteursrecht.
Wilt u contact opnemen met Harry van Santen de Hoog?
Dat kan via het reactie formulier van Harry.
