Electra – KMVZ – NDSM – Kromhout

Museum Amsterdam Noord (MAN) heeft eind 2016 en begin 2017 een tentoonstelling gehouden over de verdwenen industrie in Noord. Drie bedrijven stonden centraal: ADM, Draka en Kromhout. Het geel-zwarte logo van Kromhout werd onder andere tentoongesteld. De voetballers van Kromhout speelden ook in die kleuren: een geel shirt, een zwarte broek en de kousen waren zwart met een gele boord.

Amsterdam-Noord is altijd een stadsdeel geweest met veel en ook grote bedrijven. De Volewijckers heeft daar nooit financieel van kunnen profiteren. Volgens Tip de Bruin is dat een factor geweest in de ondergang van de groenwitten. Maar die bedrijven hadden vaak zelf een voetbalvereniging zoals Energia, NDSM, KMVZ en Kromhout.

In 80 jaar de Volewijckers is een bijdrage van Theo Reitsma opgenomen. Daarin citeert hij Tip de Bruin: ‘In het jaar dat we echt stopten hebben we nog eens alle fabrieksdirecties in Noord uitgenodigd voor een bespreking. We hadden alle uitnodigingen persoonlijk bij de directeuren laten bezorgen. Veel publiciteit aan gegeven, de kantine prachtig ingericht en een speciale kelner ingehuurd. Dat was Harko Kokmeijer, de bokser. Toen het erop aankwam, was er niemand. In het zoeken naar vergetelheid hebben we toen alles maar zelf opgedronken en gegeten.’

Er gaapte natuurlijk een kloof tussen de captains of industry van Noord en de voetbalvereniging. De directeuren deinsden terug voor de Volewijckers, een verzameling socialisten en communisten. Bovendien kende bijna elk bedrijf in Noord een eigen voetbalclub.

Electra was de personeelsvereniging van de Gemeente-Elektriciteitswerken. De voetbalafdeling werd opgericht op 22 juli 1922. In 1941 fuseerden de gemeentelijke Elektriciteitswerken en de Gasfabrieken. In 1949 werd de nieuwe naam van de voetbalvereniging Energia. In 1960 moest Energia het Mosplein verlaten omdat het Ziekenhuis Amsterdam-Noord (ZAN) op het voetbalveld werd gebouwd. Energia verhuisde naar een veld bij de Centrale Hemweg en werd in 1995 opgeheven.

Voetbalclub NDSM meldde zich in 1946 aan bij de AVB en kreeg in 1949 een eigen accommodatie tussen de Cornelis Douwesweg en de scheepswerf. Het clubgebouw werd op 22 oktober 1949 feestelijk geopend door de directeur van de NDSM.

In de jaren zeventig werd scheepswerf NDSM met opheffing bedreigd. In 1978 promoveerde voetbalclub NDSM opnieuw naar de tweede klasse KNVB. Het kampioenschap werd gevierd in de grote kantine van de scheepswerf. Achteraf bleek dat een afscheidsfeest te zijn. De scheepswerf werd in 1978 opgeheven. Op 20 december 1980 opende NDSM sportpark Kadoelen. NDSM fuseerde in 1990 met Flora Boys op het sportpark. De naam werd FNC: Flora Boys-NDSM-Combinatie.

Voetbalvereniging KMVZ werd opgericht in 1929 en de afkorting betekende Kantoorpersoneel Maatschappij voor Zwavelzuurbereiding (Ketjen). Pas in 1972 ondervond KMVZ geen steun meer van AKZO, het voormalige Ketjen. KMVZ verhuisde in 1998 naar fusieclub FNC op sportpark Kadoelen en de nieuwe naam werd SV Kadoelen.

In 1908 verhuisde de motoren-afdeling van Werf ‘t Kromhout naar een nieuwe fabriek aan het IJ, in de Nieuwendammerham, vanaf 1911 aan de Ketelstraat. In september 1929 begon de werf met sportvereniging Kromhout. De voetbalafdeling kwam uit in de Amsterdamse Kantoorvoetbalbond, AKVB, en speelde in Oost. In 1965 promoveerde het eerste elftal naar de vierde klasse KNVB. Kromhout had drie elftallen, maar het was lastig de teams compleet te krijgen.

In 1966 fuseerde Kromhout met VMF (Verenigde Machine Fabrieken) Stork. De financiële steun voor de voetbalvereniging viel weg en veel voetballers verlieten de club. Waarschijnlijk is Kromhout toen vertrokken naar Amsterdam-Noord om onderhuurder te worden van Blauwe Vogels op het NDSM-complex met de ingang aan de Pomonastraat.

Kromhout fuseerde in 1976 met Oranje Zwart, een club uit de stad, die speelde op het veld aan de Klimopweg. De fusienaam werd OZK. In 1994 ontstond er een fusie van IJ-boys, Oranje Zwart en Orion. Kromhout was er tussenuit gevallen.

Bron: 80 jaar de Volewijckers, 1920-2000, door Bab van Breenen.

Meer over genoemde clubs op deze website:
• KMVZ. Voetbal tot 1945, clubs Noord-Oost tot 1945: MVZ en KMVZ, hand- en hoofdarbeiders.
• KMVZ na 1945, aflevering 1 t/m 5.
• NDSM. Overige voetbalverenigingen na 1945, aflevering 1: NDSM: voetballende scheepsbouwers.
• Kromhout. Overige voetbalverenigingen na 1945, aflevering 3: Personeelsvereniging Kromhout afdeling voetbal.

Websites met feiten over voetbalverenigingen:
• http://resources.huygens.knaw.nl/ (alleen clubs van vóór de Tweede Wereldoorlog),

• Website met historische gegevens voetbalverenigingen: FervanDijk

© 2017 Albert van der Vliet †. Op deze publicatie berust auteursrecht.

Op de hoogte blijven van toekomstige artikelen in deze serie?
Schrijf u dan in op de nieuwsbrief