Voetbal benoorden het IJ
De Volewijckers tot 1945, deel 3 van 6
Een project van Historisch Centrum Amsterdam-Noord (HCAN).
Gonnie Tuinhout: documentatie
Albert van der Vliet†: onderzoek en tekst
Henk Wilkens: onderzoek en beeld
Voetbal was een mannenzaak in de eerste helft van de vorige eeuw. Vrouwen vervulden hooguit een bijrol. In 1945 bevat het jubileumboek van de Volewijckers een primeur: Grietje Lans-Wagenaar heeft een bijdrage geschreven, over de vrouw in de sport.
DWV was in 1912 de eerste voetbalvereniging in Noord. Het tenue van DWV bestond uit een verticaal geel-zwart gestreept shirt. Loek Bertels schrijft in zijn jubileumboek (DWV, 1912-2002) dat de broeken aanvankelijk wit waren. De moeders protesteerden tegen die kleur, zodat DWV koos voor een zwarte voetbalbroek.
Eind jaren dertig kreeg voetbalvereniging De Meteoor een nieuw terrein aan de Meteorenweg. Het jubileumboek van De Meteoor (1923-1963) schrijft hierover: ‘Bijzonder verdienstelijk maakten zich de dames van de diverse bestuurders. Zo liep mevrouw Dijkstra iedere zondag van het Neptunusplein, waar ze thuis op haar fornuis twee grote ketels thee had gezet, naar de Melkweg om de spelers in de rust te laven.
Het jubileumboek 50 jaar Rood-Wit A (1921-1971) staat boordevol namen, vooral van bestuurders. In 1966 komt de eerste vrouw ter sprake: ‘tante Gaby’, die samen met ‘ome Theo’ achter de bar staat in de clubkantine.
Grietje Wagenaar heeft drie broers en een zus. Haar ouders komen uit Friesland. De kinderen zijn geboren in Amsterdam.
Klaas Wagenaar is geboren in 1906. Klaas was melkslijter, sjouwer en handelaar in huiden. Hij overlijdt in 1986.
Douwe Wagenaar is geboren in 1909 en overleden in 1983. Douwe was kapitein op de grote vaart.
Grietje Wagenaar is geboren in 1910. Zij trouwt in 1933 met Jacob Lans. In 1948 verhuist het echtpaar naar Vlaardingen.
Gerben Wagenaar is geboren in 1912 en overleden in 1993. Hij was meteropnemer.
Elisabeth Wagenaar is geboren in 1917 en trouwt in 1940.
In 1934 wordt Klaas Wagenaar commissaris bij de Volewijckers en broer Douwe wordt in 1935 voorzitter. In de jaren dertig voetbalt Gerben Wagenaar in het eerste elftal. Hij is aanvoerder van het team. De bloeitijd van de Volewijckers in de oorlog maakt Gerben niet mee. Wagenaar vervult een prominente rol in het verzet dat de CPN, waarvan hij lid is, wordt georganiseerd.
‘We mogen ons verheugen, dat ook onze arbeidersmeisjes zich steeds meer tot de sport aangetrokken voelen’, schrijft Griet Lans-Wagenaar in het jubileumboek van de Volewijckers (1920-1945). Ze noemt de sporten die meisjes en vrouwen kunnen beoefenen: atletiek, gymnastiek, handbal, turnen, wandelen en watersport. ‘De gemakkelijkste sportbeoefening voor de vrouw is wel de wandelsport.’
De Volewijckers was een omnivereniging, waarin diverse takken van sport waren ondergebracht. In 1932 worden de eerste vrouwen lid van de atletiekafdeling. In 1943 begint de club met een handbalafdeling, voor mannen en vrouwen. ‘Toch wordt de sport door de dames in het algemeen nog te weinig beoefend’, vindt Grietje Wagenaar. ‘De arbeidster in de fabriek, het meisje in het confectiebedrijf en dergelijke beroepen, krijgen door de sport de noodzakelijke compensatie tegen het eenzijdige, zittende of staande werk, dat zij dag in dag uit moeten verrichten.’
‘Heeft u bij een voetbalwedstrijd wel eens naast een enthousiaste sportliefhebster gezeten? (…) Vele vrouwen kwamen door het kijken naar een wedstrijd tot de ontdekking, dat ze zelf ook aan sport konden gaan doen.’ De schrijfster is nog niet op het idee gekomen dat vrouwen zelf ook kunnen voetballen, maar een pionier was Grietje Wagenaar zeker.
Lees verder deel 4 van De Volewijckers tot 1945: De jeugd bij de Volewijckers
Of bekijk de Introductie pagina: De Volewijckers tot 1945 – 6 afleveringen
Of bekijk het overzicht van alle afleveringen serie “Voetbal benoorden het IJ“
Dit artikel is tevens opgenomen is ons groter overzicht over De Volewijckers
Bronnen:
• Amsterdamsche Sportclub De Volewijckers, 1920 – 1 november – 1945.
• 40 jaar S.V. ‘De Meteoor’ 1923-1963. Redactie A. de Jong. Amsterdam, 1963, 48 pagina’s.
• 50 jaar Rood-Wit Amsterdam, 13 april 1971. Jubileumuitgave, samenstelling J.P. van der Pol en A.W. de Wildt.
• Genealogische zoeksystemen Stadsarchief.
• Voetbalgeschiedenis van Amsterdam-Noord, deel 3: De Volewijckers (1920).
© 2015 Albert van der Vliet†. Op deze publicatie berust auteursrecht.
